| Yazdır |

أبو الريحان البيروني

Ebu Reyhan el-Biruni

 

أبو الريحان محمد بن أحمد البَيْرُوني (5 سبتمبر 973 - 13 ديسمبر 1048) عالم مسلم  كان رحّالةً وفيلسوفًا وفلكيًا وجغرافيًا وجيولوجيًا ورياضياتيًا وصيدليًا ومؤرخًا ومترجمًا لثقافات الهند

Ebu Reyhan Muhammed bin Ahmet el-Biruni ( 5 Eylül 973 - 13 Eylül 1048) Müslüman bir bilim adamı olup, gezgin, matematikçi, filozof (felsefeci), astronom, coğrafyacı, , jeolojist,  eczacı, tarihçi ve Hindistan kültürlerinin çevirmeni idi.

 

وصف بأنه من بين أعظم العقول التي عرفتها الثقافة الإسلامية

İslam kültürünün en dahi beyinlerinden (akıllılarından) birisi olarak vasıflandırılmıştı. (kabul edilmişti).

 

وهو أول من قال إن الأرض تدور حول محورها، صنف كتباً تربو عن المائة والعشرين

O, yerkürenin ekseninde döndüğünü ilk söyleyen ve 120'den fazla kitabı kategorize eden kişidir (sınıflandırmıştı).

 

 

مسيرته

Kariyeri / hayatı

 

ولد في  عاصمة خوارزم في أوزبكستان في شهر سبتمبر حوالي سنة 362 هـ،973م رحل إلى جرجان في سن ال25 حوالي 388 هـ 999 م بحاجة لمصدر

Biruni yaklaşık Miladi 973 / Hicri 362 yılında Özbekistan'ın başkenti Harezm'de Eylül ayında doğdu.

Kaynaklara göre 25 yaşına geldiğinde yaklaşık miladi 999 hicri 388 yıllarında Carcan'a gitti.

 

حيث التحق ببلاط السلطان أبو الحسن قابوس وشمجير شمس المعالي ونشر هناك أولى كتبه

Orada Sultan Ebu Hasan Kabus ve Şemcer Şemsi'in sarayına giderek ilk kitabını yazdı.

 

وحين عاد إلى موطنه الحق بحاشية الأمير ابي العباس مأمون بن مأمون خوارزمشاه الذي عهد إليه ببعض المهام السياسية نظرا لطلاقة لسانه

Vatanına döndüğünde konuşmasının akıcılığından dolayı kendisine bazı siyasi görevler veren Prens Ebu Abbas Me'mun bin Me'mun Harezmşah'ın tebasına dahil oldu.

 

 

علوم البَيْرُوني

Biruni'nin ilmi

 

كان عالم رياضيات وفيزياء وكان له أيضا اهتمامات في مجال الصيدلة والكتابة الموسوعية والفلك والتاريخ

Biruni matematik ve fizik bilgini olmasının yanısıra eczacılık, ansiklopedi yazımı, astronomi ve tarihe de önem veriyordu.

 

سميت فوهة بركانية على سطح القمر

Ay yüzeyindeki volkanlardan birisine onun adı verilmiştir.

 

تعلم اللغة اليونانية والسنسكريتية خلال رحلاته وكتب باللغة العربية والفارسية.

Seyahatları esnasında Yunanca ve Sanskritçe öğrenen Biruni Arapça ve Farsça kitaplar yazdı.

 

البيروني بلغة خوارزم تعني الغريب أو الآتي من خارج البلدة

Biruni Harezm dilinde (algoritmada) yabancı ya da ülkenin dışından gelen anlamındadır.

 

كتب البيروني العديد من المؤلفات في مسائل علمية وتاريخية وفلكية وله مساهمات في حساب المثلثات والدائرة وخطوط الطول والعرض، ودوران الأرض والفرق بين سرعة الضوء وسرعة الصوت

Biruni,  bilimsel, tarihi ve astronomik konularda pek çok eser yazdı, trigonometri, daire, enlem ve boylam,yerkürenin dönüşü ve ışık hızı ile ses hızı arasındaki fark konusunda katkıda bulundu.

 

 اشتهر أيضا بكتاباته عن الصيدلة والأدوية كتب في أواخر حياته كتاباً أسماه "الصيدلة في الطب هذا بالإضافة إلى ما كتبه في تاريخ الهند

Biruni ayrıca ömrünün sonlarına doğru  "Hindistan tarihi"  kitabının yanısıra  eczacılık ve ilaç konusundaki yazılarıyla da tanındı (meşhur oldu).

 

وكان الكتاب عن ماهيات الأدوية ومعرفة أسمائها

Kitap ilaçların içeriği ve isimleriyle ilgili bilgiler hakkındaydı.

 

ربما كان البيروني أول من أشار إلى وجود الجاذبية حين قال

Belki de Biruni şöyle dediğinde (aşağıda) ilk kez "yerçekimini" gündeme getiren (işaret eden) kişiydi.

 

إن الأجسام تسقط على الأرض بسبب قوى الجذب المتمركزة فيها»

<<Cisimler kendilerinde yoğunlaşan çekimden dolayı yere düşmektedirler>>

 

بحاجة لمصدر: وهذا التعبير فتح الآفاق لنيوتن ليعطيه معنى أكثر شمولية بقوله

Kaynaklara göre, bu ifade  Newton'a onun bu sözüne daha fazla anlam yüklemek için  yeni ufuklar açmıştır.