EMR-İ GAİB
(GAİB FİİLİN EMİR YAPILMASI)
Muzâri fiilin başına لِ takısı getirilip son harfi cezm yapılır. Cemi müennes ن u hariç diğer ن lar düşer.
|
Cem |
Müsennâ |
Müfred |
||
|
لِيَكْتُبُوا |
لِيَكْتُبَا |
لِيَكْتُبْ |
Gâib |
|
|
لِيَكْتُبْنَ |
لِتَكْتُبَا |
لِتَكْتُبْ |
Gâibe |
|
|
(Onlar) yazsınlar |
(O ikisi) yazsın |
O yazsın |
||
*Emr-i gâibin başına ثُمَّ – وَ – فَ harflerinden biri gelirse lâm harfi cezimli okunur ve bu harflerle beraber tek hece olarak söylenir:
|
ثُمَّ لْيَكْتُبُوا |
sonra yazsınlar |
وَلْيَكْتُبْ |
ve yazsın |
|
فَلْيَكْتُبْ |
bunun üzerine, (hemen, akabinde) yazsın |
||
*Meçhûl yapılışı, cahd-ı mutlak’ın meçhûl yapılışı gibidir. Yalnız başına (لَمْ) yerine (لِ) getirilir:
|
لِيُكْتَبْ |
yazılsın |
|
لِيُكْتَبْنَ |
yazılsınlar (müe) |
|
فَلْيُكْتَبْ |
bunun üzerine, (hemen, akabinde) yazılsın |
|
وَلْيُكْتَبُوا |
ve yazılsınlar |
*Bazen mütekellim birinci şahıs çoğul kipinin başına da emir lâmı getirilerek emir kipi yapılmaktadır. Bu takdirde teşvik ifade eder:
لِنَكْتُبْ yazalım لِنَذْهَبْ gidelim وَلْنَسْأَلْ soralım
Cümle Örnekleri:
|
يَلْعَبُ خاَلِدٌ - لِيَلْعَبْ خاَلِدٌ. |
Halit oynuyor - Halit oynasın. |
|
لَمْ يَكْتُبْ أَحْمَدُ الدَّرْسَ فَلْيَكْتُبْهُ. |
Ahmet dersi yazmadı hemen yazsın. |
|
لَمْ تَكْتُبْ خَدِيجَةُ دَرْسَهاَ. |
Hatice dersini yazmadı. |
|
لَمْ يَذْهَبْ صاَدِقٌ إِلَى الْمَدْرَسَةِ فَلْيَذْهَبْ. |
Sadık okula gitmedi hemen gitsin. |
|
لِتَحْفَظْ نَفْسَهاَ. |
O (müe) kendini korusun. |
|
لِيَكْتُبُوا وَظِيفَتَهُمْ. |
Vazifelerini yazsınlar. |
|
لِيَقْرَأْنَ الْأَخْباَرَ فِي الْجَرِيدَةِ وَلْيَفْهَمْنَهاَ. |
Gazetedeki haberleri okusunlar ve onları anlasınlar. |
|
لِنَلْعَبْ كُرَةَ الْقَدَمِ[4] غَداً. |
Yarın futbol oynayalım. |
|
لِنَقْرَأْ هَذاَ الْكِتاَبَ لِأَنَّهُ مُفِيدٌ. |
Bu kitabı okuyalım çünkü faydalıdır. |
|
لِيَفْتَحْ عَلِيٌّ الناَّفِذَةَ. |
Ali pencereyi açsın. |
|
لِتُفْتَحِ النَّواَفِذُ. |
Pencereler açılsın[5]. |