Makaleler

Kelimeler ve Kelime Çeşitleri

1. Bir anlam ifade eden sözcüğe kelime (كَلِمَةٌ) denir. Arapça’da kelime üçe ayrılır: isim (اِسْمٌ), fiil (فِعْلٌ) ve harf (حَرْفٌ).

İsim (اِسْمٌ), anlam belirtmede başka kelimelerden bağımsızdır. Ayrıca zamanla kayıtlı değildir. Örnek: (رَجُلٌ) adam, (حَامِدٌ) Hâmid (özel isim), (ضَرْبٌ) vuruş (masdar), (طَيِّبٌ) iyi, (هُوَ) O (erkek), (أَنَا) ben.

Fiil (فِعْلٌ) ise üç zamandan birine taalluk eden ve bir eylem bildiren kelimedir. Örnek: (ضَرَبَ) vurdu, (ذَهَبَ) gitti, (يَذْهَبُ) gider/gidecek.

Harf ise yanında bir fiil veya bir isim olmadan manası anlaşılamayan kelimedir. Örnek: (مِنْ) min (-den), (عَلَى) ‘alâ (üzerinde), (فِي) fî (içinde), (إِلَى) ilâ (-e), ya da cümlede gösterirsek:

ذَهَبَ الرَّجُلُ إِلَى الْمَسْجِد(Adam mescide gitti.).

İsmin Çeşitleri:

2. İsimler ikiye ayrılır:

(1) (معرفة) –Ma’rife (tanınan)

(2) (نكرة) –Nekre (tanınmayan)

Nekre (tanınmayan isim) genel bir şeye ad olan isimdir. (رَجُلٌ) “bir adam” kelimesi tanınan bir kişiye işaret etmez. Herhangi bir adama işaret eder. (طَيِّبٌ) kelimesi bilinen “iyi” bir şeye değil, herhangi bir iyi şeye işaret eder.

Ma’rife (tanınan isim) belirli bir şeye işaret eder. Zeyd (زَيْدٌ) ismi bilinen bir kişinin ismidir. Mekke (مَكَّةٌ) ismi bilinen bir şehrin ismidir. (اَلرَّجُلُ) ismi bilinen bir adama işaret eder.

Ma’rife İsimlerin Çeşitleri

Ma’rife (tanınan) isimler yedi kategoride değerlendirilebilir:

1. (اِسْمُ الْعَلَم) – Özel isimler: (زَيْدٌ)-Zeyd, (حَامِدٌ)-Hâmid

2. (اِسْمُ الضَّمِير) – Zamirler: (هُوَ)-o,( أَنْتَ)-sen,(أَنَا)-ben

3. (اِسْمُ الْإِشَارَةِ) – İşaret isimleri: (هَذَا)-bu, (ذَلِكَ)-şu

4. (الْاِسْمُ الْمَوْصُول) – İsm-i mevsuller: (الَّذِي)-o ki.., (الَّتِي)-o ki…

5. (الْمُنَادَى) – Hitap edilenler: (يَا رَجُلُ)-ey adam!, ( يَا وَلَدُ)-ey oğul!

6. (الْمُعَرَّفُ بِاللَامِ) – Lam ile bilinirlik kazananlar: Başında (اَلْ)-El takısı olan isimlerdir: (اَلْفَرَسُ) – at , (الرَّجُلُ) – adam.

7. Yukarıda bahsi geçen ma’rife isimlerden biriyle ilgili olan isimler: (كِتَابُ زَيْدٍ) – Zeyd’in kitabı. Burada artık “kitap” bilinen bir kitap olmuştur. Çünkü Zeyd bilinen bir isimdir. (كِتَابُ هَذَا) – Bunun kitabı. Burada da “bu” zamiri bilinen olduğu için kitap da ma’rife olmuştur. (كِتَابُ الرَّجُلِ) – Adamın kitabı. Burada da adamın başında El takısı olduğu için ma’rifedir. Ona izafe edilen kitap da yine aynı şekilde ma’rife olmuştur.

Yukarıda bahsi edilen ma’rife isimlerden başka tüm isimler nekredir. Nekrenin de birçok çeşidi vardır.

İki ana kategori olarak aşağıdakiler söylenebilir:

1. (اِسْمُ الذَّاتِ) – İsm-i zât: Canlı ya da cansız bir varlığın ismidir: (اَلْفَرَسُ) – at, (حَجَرٌ) – taş.

2. (اِسْمُ الصِّفَةِ) – ism-i sıfat: bir şeyi niteleyen kelimedir: (حَسَنٌ) – güzel, (قَبِيحٌ) – çirkin.

Ek Bilgi 1:

Arapça'da üç çeşit kelime vardır : Fiil, İsim ve Harf

Kelime; cümleleri meydana getiren ve birtakım manalara işaret eden anlamlı sözlerdir.

Kelime çeşitleri :

İsim: İnsan, hayvan , bitki ve cansız nesneyi veya manası zamana bağlı olmayan bir işi belirtir.

عَلِيٌّ (Ali) ، عِلْمٌ (bilgi) ، زَنْبَقٌ (zambak) ، قَرْيَةٌ (köy) ، نَهْرٌ (nehir) ، أَعْمَى (kör)

Fiil : İşleri ve oluşları; zamana ,şahsa ve cinsiyete bağlı olarak anlatan kelimelerdir.

Arapçada fiiler zaman bakımında üç çeşittir :

Mazi : Bu fiil, geçmiş zamanı ifade eder yani geçmişte meydana gelen bir eylemi anlatan fiil çeşididir.

جَلَسَ

(oturdu)

، لَعِبَ

(oynadı)

، فَتَحَ

(açtı)

، نَامَ

(uyudu)

، كَتَبَ

(yazdı)

Muzari : Şimdiki ve geniş zamanı ifade eder.

يَكْسِبُ

(kazanıyor)

، يَسْرِقُ

(çalıyor)

، يَكْتُبُ

(yazıyor)

، يَفْتَحُ

(açıyor)

Emir : Karşımızdaki bir şahıstan, bir eylemin yapılmasını istediğimiz durumlarda kullandığımız fiil çeşididir.

اُكْتُبْ

(yaz)

، اِفْتَحْ

(aç)

، اِذْهَبْ

(git)

Harfler : Tek başına bir anlam ifade etmez ancak isim ve fiilleri meydana getirdiğinde birlikte anlam ifade eder.

...وَ ، فِي ، كَيْ ، لَنْ ، مِنْ ، إِلَى

Arapça cümlelerin çözümlenmesinde (yani irap); yapılması gereken en önemli şey, bir 'kelime'nin bu belirttiğimiz üç kelime türünden hangisine ait olduğunu bulmaktır. Öyle ki bir cümleye anlam verebilmek ve söz konusu cümlenin ne tür bir cümle olduğunu belirleyebilmek için, herşeyden önce cümleyi oluşturan bu kelimelerin ne tür kelimeler olduklarını doğru tespit etmemiz gerekir.

          Bir kelime ya bir 'isim' ya bir 'fiil' ya da bir 'harf' olmak durumuda olduğuna göre, Arapça bir cümleyi çözümlerken her zaman için kendimize şu soruyu sormamız gerekir:
              Bu kelimenin türü nedir? İsim mi, fiil mi yoksa bir harf midir?

          Örnekler :

            İsim : عَلِيٌّ ، مُحَمَّدٌ ، كِتَابٌ ، قَلَمٌ ، عَالِمٌ
            Fiil : قَالَ ، ذَهَبَ ، فَتَحَ ، يَخْرُجُ ، يَدْخُلُ ، اُسْكُتْ اُكْتُبْ
            Harf : لِ ، فِي ، مِنْ ، عَلَى ، عَنْ ، فَ ، إِلَى ، وَ ، لَنْ