Makaleler
Muzâri (Geniş, şimdiki zaman) Fiil: Türkçe'de ayrı ayrı olmasına rağmen Arapça'da şimdiki zaman ve geniş zaman hatta yerine göre gelecek zaman bu fiil ile oluşturulur. Yapıyor, yapar, yapacak, ediyor, eder, edecek vs. gibi...
Not: Fiillerin zamanları sadece bu ikisinden ibaret değildir. Konunun anlaşılması için ilk başta bu fiillerin iyi öğrenilmesi hatta ezberlenmesi gerekiyor. Diğer fiil zamanları ilerde anlatılacaktır.
| Mâzi Zaman | Okunuşu | Manası | Muzâri Zaman | Okunuşu | Manası |
نصر |
Nasara | Yardım etti |
ينصر |
Yensuru | Yardım eder, ediyor |
كتب |
Ketebe | Yazdı |
يكتب |
Yektübü | Yazar, yazıyor |
شرب |
Şeribe | İçti |
يشرب |
Yeşribu | İçer, içiyor |
ذهب |
Szehebe | Gitti |
يذهب |
Yeszhebü | Gider, gidiyor |
قتل |
Qatele | Öldürdü |
يقتل |
Yeqtülü | Öldürür, öldürüyor |
عمل |
Amele | Çalıştı |
يعمل |
Ya'melü | Çalışır, çalışıyor |
علم |
Alime | Bildi |
يعلم |
Ya'lemü | Bilir, biliyor |
نجح |
Neceha | Başardı |
ينجح |
Yencihu | Başarır, başarıyor |
حسن |
Hasüne | Güzel Oldu |
يحسن |
Yahsünü | Güzel olur, oluyor |
ضرب |
Darabe | Vurdu |
يضرب |
Yadribu | Vurur, vuruyor |
سأل |
Seele | Sordu |
يسأل |
Yeselü | Sorar, soruyor |
اكل |
Ekele | Yedi |
يأكل |
Ye'külü | Yer, yiyor |
خرج |
Kharece | Çıktı |
يخرج |
Yakhrucü | Çıkar, çıkıyor |
دخل |
Dekhale | Girdi |
يدخل |
Yedkhulü | Girer, giriyor |
Ek Bilgi:
Muzari fiil 3 şekilde gelir:
- Muzari Merfu
- Muzari Mansub
- Muzari Meczum
Muzari merfu malum, sülasi fiillerin 6 babı konusunda açıklandığı gibi 3 şekilde bulunabilir:
يَفْعُلُ - يَفْعِلُ - يَفْعَلُ
Muzari merfu meçhul ise, tek bir şekilde bulunur ve muzari harf ötreyle, fiilin sondan bir önceki harfi üstünle okunur:
يُفْعَلُ
Muzari merfu fiil şu şekilde çekilir:
| Cemi | Tesniye | Müfred | |
| يَكْتُبُونَ | يَكْتُبَانِ | يَكْتُبُ | Gaib |
| يَكْتُبْنَ | تَكْتُبَانِ | تَكْتُبُ | Gaibe |
| تَكْتُبُونَ | تَكْتُبَانِ | تَكْتُبُ | Muhatab |
| تَكْتُبْنَ | تَكْتُبَانِ | تَكْتُبِينَ | Muhataba |
| نَكْتُبُ | نَكْتُبُ | أَكْتُبُ | Mütekellim |
Muzari merfu fiillerin başına, مَا edatı gelirse nefy-i hal (şimdiki/geniş zamanın olumsuzu); لَا edatı gelirse nefy-i istikbal (gelecek/geniş zamanın olumsuzu) adını alır.
Nasb edatı, muzari merfu fiillerin, cemi gaibe ve cemi muhataba hariç, sonunda nun harfi bulunanların nun harflerini düşürür; sonunda nun harfi bulunmayanların ise son harfinin harekesini üstün yapar.
Muzari mansub fiil şu şekilde çekilir:
| Cemi | Tesniye | Müfred | |
| يَكْتُبُوا | يَكْتُبَا | يَكْتُبَ | Gaib |
| يَكْتُبْنَ | تَكْتُبَا | تَكْتُبَ | Gaibe |
| تَكْتُبُوا | تَكْتُبَا | تَكْتُبَ | Muhatab |
| تَكْتُبْنَ | تَكْتُبَا | تَكْتُبِي | Muhataba |
| نَكْتُبَ | نَكْتُبَ | أَكْتُبَ | Mütekellim |
1) لَنْ (Tekid-i Nefy-i İstikbal) : Gelecek/geniş zamanın kesin olumsuzunu yapar. Türkçeye, "asla ...mayacak" şeklinde tercüme edilebilir.
2) أَنْ : Muzari fiili masdara çevirir.
3) لِ (Lamu't-ta'lil) : Sebep bildirir. Türkçeye "...sın diye, ...mek için" şeklinde tercüme edilebilir.
4) كَيْ : Sebep bildirir.
5) إِذًا ,إِذَنْ : Öyleyse, o halde... gibi anlamlara gelir.
6) حَتَّى : Türkçeye "...ıncaya kadar, ta ki..." şeklinde tercüme edilebilir.
Cezim edatı, muzari merfu fiillerin, cemi gaibe ve cemi muhataba hariç, sonunda nun harfi bulunanların nun harflerini düşürür; sonunda nun harfi bulunmayanların ise son harfini cezimli okutur.
Muzari meczum fiil şu şekilde çekilir:
| Cemi | Tesniye | Müfred | |
| يَكْتُبُوا | يَكْتُبَا | يَكْتُبْ | Gaib |
| يَكْتُبْنَ | تَكْتُبَا | تَكْتُبْ | Gaibe |
| تَكْتُبُوا | تَكْتُبَا | تَكْتُبْ | Muhatab |
| تَكْتُبْنَ | تَكْتُبَا | تَكْتُبِي | Muhataba |
| نَكْتُبْ | نَكْتُبْ | أَكْتُبْ | Mütekellim |
1) لَمْ (Cahd-ı Mutlak) : Türkçeye geçmiş zamanın kesin olumsuzu olarak tercüme edilir.
2) لَمَّا (Cahd-ı Mustağrak) : Türkçeye geçmiş zamanın bozulabilir olumsuzluğu olarak tercüme edilir. Bu nedenle Türkçeye çevrilirken fiilin başına "daha, henüz, hala" gibi kelimeler ilave edilir.
3) لِ (Emr-i Gaib): Genellikle 3. şahıs muzari fiillerden önce gelerek, emir bildirir. Bazen de, 1. şahıs muzari fiilin başına gelip, dilek/istek/teşvik/emir bildirir.
4) لَا (Nehy-i Gaib ve Nehy-i Hazır) : Emir bildiren fiillerin anlamını olumsuz yapar.
5) Şart Edatları : مَتَى ,حَيْثُمَا ,أَيْنَ ,أَيُّ ,مَهْمَا ,مَا ,مَنْ ,إِنْ
Ek Bilgi 1
Muzari fiil: Şimdiki zaman, geniş zaman ve gelecek zamanda bir iş, bir oluş ve bir hareket bildiren fiillere denir. Muzari fiil için şu kaideleri sıralayabiliriz:
1- Muzari fiil mazi fiilden yapılmaktadır. Mazi fiilin başına elif, te, ye ve nun (ا ت ى ن ) harflerinden biri şahsa göre getirilir. Bu harfler “eteyne” (اَتَيْنَ ) kelimesinde bir araya gelmiştir. Bu harflere “Muzaraat harfleri” denilir.
2- Muzaraat harflerinin harekesi sülâsi, humâsi ve südâsi fiillerde fethadır. Rubâi fiillerde ise damme yani ötredir.
3- Mazi fiil muzari yapılırken fiilin sonuna bir takım ekler getirilir. Sonuna ek gelmediği yerlerde harekesi damme yani ötre olur.
4- Sülâsi mazi fiil muzari fiile çevrildiğinde orta harfinin harekesi fiilden fiile göre değişir. Sülasi fiillerin muzari sigasını öğrenmek için sözlüğe bakmak gerekir. Yani sülasi fiillerin muzarisi semaîdir. Hâlbuki rubâi, humâsi ve südâsi fiillerde muzari fiil belli kalıplara göre gelir.
5- Muzari fiilin başına “se” (سَ ) getirilerek “yakın gelecek zaman” ve “sevfe” (سَوْفَ ) getirilerek de “uzak gelecek zaman” elde edilir. Mesela: يَكْتُبُ “yazar” fiilinin başına “se” (سَ ) getirerek سَيَكْتُبُ şeklinde söyleyecek olursak, mana “yazacak” anlamına gelir. Eğer يَكْتُبُ سَوْفَ dersek, bu da uzak gelecek zamanda “yazacak” manasına gelir.
Örnek fiil çekimi:
|
Cem’i |
Müsenna |
Müfred |
|
|
يَعْلَمُونَ |
يَعْلَمَانِ |
يَعْلَمُ |
Gaib |
|
Onlar biliyor |
O ikisi biliyor |
O biliyor |
|
|
يَعْلَمْنَ |
تَعْلَمَانِ |
تَعْلَمُ |
Gaibe |
|
Onlar biliyor |
O ikisi biliyor |
O biliyor |
|
|
تَعْلَمُونَ |
تَعْلَمَانِ |
تَعْلَمُ |
Muhatab |
|
Biliyorsunuz |
Siz ikiniz biliyorsunuz |
Sen biliyorsun |
|
|
تَعْلَمْنَ |
تَعْلَمَانِ |
تَعْلَمِينَ |
Muhataba |
|
Biliyorsunuz |
Siz ikiniz biliyorsunuz |
Sen biliyorsun |
|
|
نَعْلَمُ |
نَعْلَمُ |
أَعْلَمُ |
Mütekellim |
|
Biz biliyoruz |
Biz biliyoruz |
Ben biliyorum |