Makaleler

CAHD-I MÜSTAĞRAK

(Bozulabilir olumsuzluk)

Muzâri fiilin başına cahd-ı mutlak takısı olan لَمْ yerine (لَمَّاَ) getirilince; muzâri fiili cezmeder, mâzîye götürür, geçmiş zamandan şu ana kadar olumsuz yapar. Ancak bu olumsuzluk konuşma anından itibaren bozulabilir. Türkçe’ye “hiç ya da henüz ...medi, ..madı” şeklinde çevrilir.

لَمْ يَكْتُبْ	yazmadı	لَماَّ يَكْتُبْ	(şimdiye kadar) hiç yazmadı.
لَمْ يَفْتَحْ	açmadı	لَماَّ يَفْتَحْ	henüz açmadı
لَمْ يَذْهَبْ	gitmedi	لَماَّ يَذْهَبْ	henüz gitmedi

Cahd-ı müstağrak’ın meçhûlu de cahd-ı mutlak gibi yapılır:

لَمْ يُكْتَبْ

yazılmadı

لَمَّا يُكْتَبْ

henüz yazılmadı

Çekim tablosu aynen cahd-ı mutlak gibidir.

Cümle Örnekleri:

لَماَّ يَرْجِعْ واَلِدِي مِنَ السَّفَرِ.	Babam henüz seferden dönmedi.
أَخَذْتُ الْكِتاَبَ وَ لَماَّ أَقْرَأْهُ.	Kitabı aldım ve henüz onu okumadım.
سَرَقَ اللِّصُّ الدَّراَهِمَ وَ لَماَّ يَصْرِفْهاَ.	Hırsız dirhemleri çaldı ve henüz onları harcamadı.
بَنَى الْأَمِيرُ قَصْراً وَ لَماَّ يَسْكُنْهُ.	Emir bir saray yaptı henüz ona oturmadı.
لَماَّ يَنْزِلِ الثَّلْجُ.	Henüz kar yağmadı.
لَماَّ يَعْمَلُوا فِي الْمَصْنَعِ.	Henüz fabrikada çalışmadılar.
لَماَّ يَعْمَلْنَ فِي الْمَصْنَعِ.	Henüz fabrikada çalışmadılar (müe.) .
لَماَّ تَعْمَلاَ فِي الْمَصْنَعِ.	İkiniz henüz fabrikada çalışmadınız.
اَلْوَلَداَنِ لَماَّ يَلْعَباَ فِي الْحَدِيقَةِ.	İki çocuk henüz bahçede oynamadı.
اَلْبِنْتاَنِ لَماَّ تَلْعَباَ فِي الْحَدِيقَةِ.	İki kız henüz bahçede oynamadı.

Not: (لَماَّ) edatı fiil-i mâzînin önüne geldiği takdirde ...dığı zaman, ..diği zaman, ..dığında, ..diğinde manası verir:

لَماَّ رَجَعَ مِنَ الْمَدْرَسَةِ يَأْكُلُ طَعاَمَهُ.	Okuldan döndüğü zaman yemeğini yer.
لَماَّ حَضَرَ إِلَى الْبَيْتِ يَكْتُبُ دَرْسَهُ.	Eve geldiği zaman dersini yazar.
لَماَّ لَعِبُوا فِي الْحَدِيقَةِ يَفْرَحُونَ.	Bahçede oynadıkları zaman sevinirler.