Makaleler

EMR-İ GAİB

(GAİB FİİLİN EMİR YAPILMASI)

Muzâri fiilin başına لِ takısı getirilip son harfi cezm yapılır. Cemi müennes ن u hariç diğer ن lar düşer.

*Emr-i gâibin başına ثُمَّ – وَ – فَ harflerinden biri gelirse lâm harfi cezimli okunur ve bu harflerle beraber tek hece olarak söylenir:

ثُمَّ لْيَكْتُبُوا	sonra yazsınlar	وَلْيَكْتُبْ	ve yazsın
فَلْيَكْتُبْ	bunun üzerine, (hemen, akabinde) yazsın

*Meçhûl yapılışı, cahd-ı mutlak’ın meçhûl yapılışı gibidir. Yalnız başına (لَمْ) yerine (لِ) getirilir:

لِيُكْتَبْ	yazılsın
لِيُكْتَبْنَ	yazılsınlar (müe)
فَلْيُكْتَبْ	bunun üzerine, (hemen, akabinde) yazılsın
وَلْيُكْتَبُوا	ve yazılsınlar

*Bazen mütekellim birinci şahıs çoğul kipinin başına da emir lâmı getirilerek emir kipi yapılmaktadır. Bu takdirde teşvik ifade eder:

لِنَكْتُبْ yazalım لِنَذْهَبْ gidelim وَلْنَسْأَلْ soralım

Cümle Örnekleri:

يَلْعَبُ خاَلِدٌ - لِيَلْعَبْ خاَلِدٌ.	Halit oynuyor - Halit oynasın.
لَمْ يَكْتُبْ أَحْمَدُ الدَّرْسَ فَلْيَكْتُبْهُ.	Ahmet dersi yazmadı hemen yazsın.
لَمْ تَكْتُبْ خَدِيجَةُ دَرْسَهاَ.	Hatice dersini yazmadı.
لَمْ يَذْهَبْ صاَدِقٌ إِلَى الْمَدْرَسَةِ فَلْيَذْهَبْ.	Sadık okula gitmedi hemen gitsin.
لِتَحْفَظْ نَفْسَهاَ.	O (müe) kendini korusun.
لِيَكْتُبُوا وَظِيفَتَهُمْ.	Vazifelerini yazsınlar.
لِيَقْرَأْنَ الْأَخْباَرَ فِي الْجَرِيدَةِ وَلْيَفْهَمْنَهاَ.	Gazetedeki haberleri okusunlar ve onları anlasınlar.
لِنَلْعَبْ كُرَةَ الْقَدَمِ[4] غَداً.	Yarın futbol oynayalım.
لِنَقْرَأْ هَذاَ الْكِتاَبَ لِأَنَّهُ مُفِيدٌ.	Bu kitabı okuyalım çünkü faydalıdır.
لِيَفْتَحْ عَلِيٌّ الناَّفِذَةَ.	Ali pencereyi açsın.
لِتُفْتَحِ النَّواَفِذُ.	Pencereler açılsın[5].