FİİL-İ VÜCUBİ
(GEREKLİLİK FİİLİ)
Türkçe’deki yaz-malı fiilindeki ..meli, ..malı takısı yerine Arapça’da kendine ait harf-i ceriyle birlikte aşağıdaki fiillerden biri getirilir.
|
يَجِبُ عَلَى |
يَنْبَغِي لَـ.. |
||
|
…meli, ..malı, gerekir |
uygun olur, yakışır |
||
|
يَجِبُ عَلَيْهِ أَنْ يَكْتُبَ |
yazması gerekir (yazmalı) |
||
|
يَنْبَغِي لَهُ أَنْ يَكْتُبَ |
yazması uygun olur (yazmalı) |
||
Bunlardan en fazla kullanılanı (يَجِبُ عَلَى) fiilidir.
Fiile takılan يَجِبُ عَلَى ve يَنْبَغِي لَـ.. fiilleri daima müfred gâib halinde kalırlar. Şahıslara göre çekimi harf-i cerden sonra gelen zamirlerle ayarlanır. Asıl fiilden önce أَنْ getirilir.
Çekim Tabloları |
|||||
|
Cemi |
Tesniye |
Müfred |
|||
|
يَجِبُ عَلَيْهِمْ أَنْ يَكْتُبُوا |
يَجِبُ عَلَيْهِماَ أَنْ يَكْتُبَا |
يَجِبُ عَلَيْهِ أنْ يَكْتُبَ |
Gâib |
||
|
(Onlar) yazmalı (yazmaları gerekir) |
(O İkisi) yazmalı (yazmaları gerekir) |
(O) yazmalı (yazması gerekir) |
|||
|
يَجِبُ عَلَيْهِنَّ أَنْ يَكْتُبْنَ |
يَجِبُ عَلَيْهِمَا أنْ تَكْتُباَ |
يَجِبُ عَلَيْهاَ أَنْ تَكْتُبَ |
Gâibe |
||
|
يَجِبُ عَلَيْكُمْ أَنْ تَكْتُبوُا |
يَجِبُ عَلَيْكُمَا أَنْ تَكْتُبَا |
يَجِبُ عَلَيْكَ أَنْ تَكْتُبَ |
Muhatap |
|
(Siz)yazmalısınız (yazmanız gerekir) |
(İkiniz) yazmalısınız (yazmanız gerekir) |
(Sen)yazmalısın (yazman gerekir) |
|
|
يَجِبُ عَلَيْكُنَّ أَنْ تَكْتُبْنَ |
يَجِبُ عَلَيْكُمَا أَنْ تَكْتُبَا |
يَجِبُ عَلَيْكِ أَنْ تَكْتُبِي |
Muhâtaba |
|
يَجِبُ عَلَيْنَا أَنْ نَكْتُبَ |
يَجِبُ عَلَيْنَا أَنْ نَكْتُبَ |
يَجِبُ عَلَيَّ أَنْ أَكْتُبَ |
Mütekellim |
|
(Biz)yazmalıyız (yazmamız gerekir) |
(İkimiz) yazmalıyız (yazmamız gerekir) |
(Ben) yazmalıyım (yazmam gerekir) |
|
Cemi |
Tesniye |
Müfred |
|
|
يَنْبَغِي لَهُمْ أَن يَكْتُبُوا |
يَنْبَغِي لَهُمَا أنْ يَكْتُبَا |
يَنْبَغِي لَهُ أَنْ يَكْتُبَ |
Gâib |
|
(Onların) yazması uygun olur |
(O ikisinin) yazması uygun olur |
(Onun)yazması uygun olur (yazmalı) |
|
|
يَنْبَغِي لَهُنَّ أَنْ يَكْتُبْنَ |
يَنْبَغِي لَهُمَا أنْ تَكْتُبَا |
يَنْبَغِي لَهاَ أَنْ تَكْتُبَ |
Gâibe |
|
يَنْبَغِي لَكُمْ أَنْ تَكْتُبُوا |
يَنْبَغِي لَكُماَ أَنْ تَكْتُبا |
يَنْبَغِي لَكَ أَنْ تَكْتُبَ |
Muhatap |
|
(Sizlerin) yazmanız uygun olur |
(İkinizin) yazması uygun olur |
(Senin) yazman uygun olur |
|
|
يَنْبَغِي لَكُنَّ أَنْ تَكْتُبْنَ |
يَنْبَغِي لَكُماَ أَنْ تَكْتُباَ |
يَنْبَغِي لَكِ أنْ تَكْتُبِي |
Muhâtaba |
|
يَنْبَغِي لَنَا أَنْ نَكْتُبَ |
يَنْبَغِي لَنَا أَنْ نَكْتُبَ |
يَنْبَغِي لِي أَنْ أَكْتُبَ |
Mütekellim |
|
(Bizlerin) yazmamız uygun olur |
(İkimizin) yazması uygun olur |
(Benim) yazmam uygun olur |
Olumsuz Şekli:
|
يَجِبُ عَلَيْهِ أَنْ لاَ يَكْتُبَ |
يَنْبَغِي لَهُ أَنْ لاَ يَكْتُبَ |
|
yazmaması gerekir, yazmamalı |
yazmaması uygun olur, yazmamalı |
|
لا يَجِبُ عَلَيْهِ أَنْ يَكْتُبَ |
لاَ يَنْبَغِي لَهُ أَنْ يَكْتُبَ |
|
yazması gerekmez |
yazması uygun olmaz |
*Fiilin başına çekime göre değişmeyen كاَنَgetirilebilir. ..idi manasını verir:
|
كَانَ يَجِبُ عَلَيْهِ أَنْ يَكْتُبَ |
yazması gerekirdi, yazmalıydı |
|
كَانَ يَجِبُ عَلَيْهِمْ أَنْ يَكْتُبوُا |
yazmaları gerekirdi, yazmalıydılar |
Olumsuz Şekli:
|
مَا كَانَ يَجِبُ عَلَيْهِ أَنْ يَكْتُبَ |
مَا كَانَ يَجِبُ عَلَيْهاَ أَنْ تَكْتُبَ |
|
yazması gerekmezdi, yazmamalıydı |
|